Irena Grywińska / Hypatia

Irena Grywińska

Irena Grywińska, zamężna Adwentowicz, także Grynbaum-Grywińska (28 X 1895 Kalisz - 26 XII 1969 Warszawa), aktorka, reżyserka, dyrektorka teatru. Szkołę średnią ukończyła w Kaliszu, nast. studiowała w Dreźnie języki obce. Debiutowała w 1923 w Teatrze Miejskim w Łodzi. Występowała m.in. w T. im. Fredry w Warszawie, m.in. w roli Heleny ("Zazdrość"); w rec. w "Kurierze Warszawskim" (1924 nr 23) T. Kończyc napisał, że ma "ładne warunki i niewątpliwe zdolności, ale roli Heleny nie mogła opanować, grała monotonnie, nierówno i spadała z tonu". W lecie 1924 grała w warsz. T. Bagatela, w sez. 1924/25 w T. im. Bogusławskiego pod kier. L. Schillera: Fifinę ("Podróż po Warszawie"), Emilię ("Opowieść zimowa"), Wandę ("Skalmierzanki") i Pułkownikową Sablinę ("Kniaź Potiomkin"). Na sez. 1925/26 zaangażowała się do T. Miejskiego w Łodzi. Od 6 VIII 1926 grała gościnnie w T. Polskim w Warszawie Lię ("Płomienna noc"). W 1927 (od stycznia do września) występowała w zespole objazdowym K. Adwentowicza, m.in. w Kaliszu, Kielcach, Radomiu, Zamościu, Stanisławowie, Przemyślu, Tarnowie, Drohobyczu, Częstochowie, Płocku. Grała wtedy po raz pierwszy, wielokrotnie potem powtarzaną, tyt. rolę w farsie "Mecenas Bolbec i jego mąż". W sez. 1927/28-1929/30 należała do zespołu T. Miejskiego w Łodzi (ostatni sez. pod dyr. K. Adwentowicza); w czerwcu i wrześniu 1930 występowała gościnnie z t. łódz. w Warszawie. Na sez. 1930/31 została zaangażowana do T. Miejskich we Lwowie, grała przede wszystkim w komediach na scenie T. Małego. W 1931 występowała gościnnie w T. Nowym w Poznaniu. Od lutego 1932 grała Monikę w "Sprawie Moniki" w Instytucie Reduty w Warszawie, a nast. w objeździe. Od sez. 1932/33 do wybuchu II wojny świat. prowadziła z K. Adwentowiczem pryw. T. Kameralny w Warszawie. W 1939 występowała też w warsz. kabarecie Nowy Momus. W sez. 1933/34 zagrała dwie role w T. Ateneum, obie w reż. L. Schillera: Żonę ("Na drodze") i Córkę Natana ("Szczury wędrowne"). W T. Kameralnym grała, obok wielu ról komediowych, także pierwszoplanowe w repertuarze dram., m.in.: Amelię ("Mazepa"), Norę ("Nora"), Irenę ("Ponad śnieg bielszym się stanę"), Hildę ("Budowniczy Solness"), Annę ("Anna Karenina"), Elżbietę ("Elżbieta królowa, kobieta bez mężczyzny"); zaczęła tu też reżyserować: "Maturę" i "Tajemnicę lekarską" (1936) oraz "Niewiniątka" (1938). W czasie okupacji niem. do 1942 pracowała w Warszawie jako kelnerka w barze "Pod Znachorem", potem ukrywała się na wsi, w Albinowie pod Opatowem. Do teatru wróciła wiosną 1945; od kwietnia do września t.r. występowała w prowadzonym przez K. Adwentowicza i W. Horzycę T. Miejskim w Katowicach. W sez. 1945/46 prowadziła z Adwentowiczem T. Powszechny im. Żołnierza Polskiego w Krakowie, w którym reżyserowała m.in. pol. prem. "Dwóch teatrów" (24 II 1946). W sez. 1946/47 kierowała najpierw krak. Okręgowym T. Domu Żołnierza, a od grudnia Zrzeszeniem Artystów pn. Komedia Muzyczna (z A. Fuzakowskim i F. Bedlewiczem). W 1947 uzyskała uprawnienia reżyserskie. W sez. 1947/48 występowała gościnnie jako Regina ("Lisie gniazdo") w warsz. Studio T. MO. W sez. 1948/49-1950/51 należała do zespołu T. Powszechnego w Łodzi pod kier. K. Adwentowicza (reżyserowała tu "Dwa teatry" i "Niemców", grała m.in. Ochotnicką w "Klubie kawalerów", Tatianę w "Przełomie", Olgę w "Obcym cieniu"). Następnie w Warszawie: w sez. 1951/52 i 1952/53 należała do zespołu T. Nowego, 1953-55 do zespołu T. Powszechnego. Potem, przez cztery sez., od 1 XI 1955 do października 1959, była dyr. i kier. artyst. T. Ludowego; grała m.in. Panią Alving w "Upiorach", reżyserowała m.in. "Dziewczynę z dzbanem" (1956), "Uciekła mi przepióreczka" (1956), "Pannę Julię" (1957), pol. prem. "Dramatu akt pierwszy" (17 X 1958), "Żabusię"(1959). Potem przeniosła się do T. Klasycznego i pracowała jako reżyser do końca sez. 1963/64. W tym okresie reżyserowała także gościnnie w innych miastach, np. w 1962 w T. Polskim w Szczecinie "Idiotkę".

Na podstawie: Słownika Biograficznego Teatru Polskiego 1900-1980, t. 2, PWN, Warszawa 1994.
Zob. więcej: http://www.encyklopediateatru.pl/osoby/15484/irena-grywinska

Przedstawienia